Berlijns CDU-parlementslid: “Werk of ga terug naar Oekraïne – dat zou een koude douche zijn”

Eén bezwaar is dat iets wat je verkeerd hebt geleerd, je altijd bijblijft.

Uiteindelijk verwachten moedertaalsprekers niet per se dat iemand met een migratieachtergrond de grammatica, stijl en al het andere op B2-niveau beheerst. Het is leuk als iemand interesse toont in de taal en cultuur. Het is geen probleem dat lidwoorden niet correct worden gebruikt. Of de voltooid verleden tijd.

Zou u een arts met A2-kennis naar uw praktijk sturen?

Het idee dat alleen Duitstalige patiënten naar Berlijnse praktijken komen, is enigszins achterhaald. Veel patiënten spreken niet zo goed Duits. Ze spreken Engels, Russisch, Arabisch of Turks. Als er niemand is die met u kan vertalen, moet u zelf een tolk meenemen. De kosten hiervoor bedragen 60 tot 75 euro per uur. Een Oekraïense arts zou bijvoorbeeld Oekraïense cliënten in een lokale praktijk kunnen helpen. Ze is doorgaans zeer goed opgeleid en heeft vele jaren professionele ervaring. Als assistent zou ze de technische termen en routines in haar dagelijkse werk veel sneller leren. Hetzelfde geldt voor IT-mensen en iedereen anders.

Artsen werken in een van de gereguleerde beroepen , waarvoor men ingewikkelde procedures voor erkenning door de staat moet doorlopen. ICT-specialisten kunnen op elk gewenst moment in de particuliere sector worden ingehuurd, zelfs zonder taalcursus.

Dat is waar, maar ook in de private sector is er ruimte voor verbetering. Projectmanagers kunnen bijvoorbeeld worden ingezet voor projecten in Oost-Europa. En er zijn veel banen waarvoor je weinig taalkennis nodig hebt. In een ambacht of fabriek heb je een zekere taalvaardigheid nodig, maar je werkt ook veel met je handen. Bedrijven weten waar ze deze of gene persoon het beste kunnen inzetten. Maar officieel heb je minimaal een B2-niveau nodig om aan een baan te kunnen beginnen.

Onlangs probeerde de Berliner Zeitung een aantal vaklui aan het werk te krijgen in het grote hotel van Lichtenberg, het City Hotel Oost. Er was geen enkele belanghebbende partij. Kunt u dat uitleggen?

Uit het rapport heb ik begrepen dat er onbeantwoorde vragen waren over deze baanaanbiedingen. Dit had allemaal eenvoudig in het Oekraïens uitgelegd kunnen worden. Maar velen durven geen ongemakkelijke vragen te stellen. Ze zijn bang dat ze daarvoor gestraft worden.

Wat voor ongemakkelijke vragen?

Is dit illegaal werk? Hoeveel krijg je? Hoe kan ik mij verzekeren? Krijg ik dan geen uitkering meer of kan ik deze aanvullen? Er zijn maar weinig mensen die dit begrijpen.

Een beetje werken en je salaris aanvullen met extraatjes kan heel handig zijn.

Het is ongetwijfeld het doel van de meeste Oekraïners om geen sociale voorzieningen meer nodig te hebben. Maar velen weten niet of het geld voldoende zal zijn als ze fulltime werken. Ze begrijpen het systeem nauwelijks en hebben hier nog geen belastingaangifte gedaan. Als ze voor zichzelf werken, hopen ze al het geld te houden, maar ze hebben het tegenovergestelde gehoord. Dit zorgt voor onzekerheid.

Dit probleem zou eenvoudig kunnen worden opgelost met wat basisinformatie.

Precies. Het enige wat je hoeft te doen is iemand te laten zeggen: Hé, je gaat nu en dan freelance werk doen en dan moet je 40 procent inleveren, je gaat het zus en zo doen. Het zou geen slecht idee zijn om mobiele Oekraïens-sprekende teams in te zetten. Ze konden met mensen in de opvangcentra praten en een vertrouwensband opbouwen.

Is dit nog niet geprobeerd?

Ik heb er nog nooit van gehoord. Mensen hebben de zekerheid nodig dat ze niets verkeerds zeggen en daardoor uit het ondersteuningssysteem worden gezet. Als ze nog onroerend goed in Oekraïne hebben of onbeperkt verlof hebben gekregen van hun vorige baan daar, zijn ze bang om al hun rechten te verliezen. Dergelijke angsten worden ook in de gemeenschap aangewakkerd.

Er is iemand nodig die het juridische kader vaststelt: uw huis in Oekraïne doet er niet toe zolang Duitsland niet realistisch kan controleren of het nog overeind staat. Dit zijn uw rechten, dit zijn uw verantwoordelijkheden. Nu kun je je openstellen en praten. Dit blijft vertrouwelijk en het doel is om u op de arbeidsmarkt te krijgen. Op deze manier kunt u het Oekraïense staatsburgerschap verkrijgen, zonder dat u daarvoor uw Oekraïense nationaliteit hoeft op te geven. Dat zou voldoende reden moeten zijn om af te zien van sociale voorzieningen.

Ook al zijn ze weelderig vergeleken met die in Oekraïne?

In Oekraïne is de financiële steun voor mensen in nood aanzienlijk lager. Mensen die werkloos zijn, ontvangen een uitkering, maar leven in echte armoede. Dat is een van de redenen waarom bijna iedereen daar werkt. Maar we mogen niet vergeten dat dit een prestatiemaatschappij is. Oekraïners zijn al van jongs af aan prestatiegericht. Velen studeren en volgen meerdere opleidingen. Prestaties worden gezien als iets goeds en worden rijkelijk beloond. Daarom vind ik het niet goed dat we deze mensen in twijfel trekken door ze jarenlang in het sociale stelsel te laten zitten vanwege de lange procedure om hun kwalificaties te erkennen en door ze niet te integreren op de arbeidsmarkt.

“Hoe leer ik Duits voor mijn werk?” – Oekraïense vluchtelingen op een banenbeurs georganiseerd door de Kamer van Koophandel en Industrie van Berlijn. Christoph Soeder/dpa

Gaan ze te goed om met het burgerinkomen?

Je moet het geheel nemen. Er is kinderbijslag. Zoals het geval is bij Duitse gezinnen. Je krijgt het appartement betaald. De staat betaalt de verzekering. Als u niet over 500 tot 600 euro aan levensonderhoud beschikt, kunt u naar de voedselbank gaan. Het is geen luxeleven, maar je kunt ermee leven. Als je slim bent, kun je via verschillende organisaties veel dingen gratis krijgen. Iedereen die een appartement heeft gevonden, kan bij het arbeidsbureau een aanvraag indienen voor een vergoeding van de meubelkosten. Er zijn dus al heel wat prestaties geleverd. Wie hier misbruik van wil maken, heeft volop mogelijkheden. Wij moeten de diensten zodanig leveren dat de persoon arriveert. Maar dan moeten we er wel voor zorgen dat ze zo snel mogelijk op de arbeidsmarkt terechtkomt.

Je kunt tevreden zijn met het inkomen van de burger als je wat extra geld onder de tafel verdient . Hoe wijdverspreid is dit onder Oekraïners in Berlijn? Sommigen gaan deze kant op. Vooral mannen. Ze worden gedwongen om hun gezin te onderhouden en nemen elke baan aan. Soms in de logistiek. Of in de bouwsector. Maar ik hoor ook van vrouwen die wanhopig proberen wat extra geld te verdienen. Als babysitter, schoonmaker of bijlesdocent. Of ze willen voor honden zorgen. Dit alles levert niet veel geld op.

En keer op keer worden mensen helemaal niet betaald voor hun werk, vooral niet in de bouw- en logistieke sector. Maar de mensen uit Oekraïne zijn bekend met deze werkomstandigheden. Niet alles is daar zo geregeld als wij dat in Duitsland kennen. Sommige mensen krijgen hun salaris in een envelop – als ze het überhaupt krijgen. Dit is een zwarte markt die we niet nodig hebben.

Is er in Oekraïne sprake van veel illegaal werk?

In Oekraïne is het niet zeker dat u uw leven volledig kunt financieren met een vaste baan. Er zijn relatief weinig banen waarbij dit werkt. Veel leraren houden bijvoorbeeld na schooltijd toezicht op leerlingen om wat extra geld te verdienen. Dergelijke tweede en derde banen komen veel voor. Dit is niet moreel verwerpelijk, maar het is de realiteit van alledag.

En over dit extra inkomen wordt geen belasting geheven?

Dergelijke inkomsten worden niet aangegeven. Dat was in ieder geval zo toen ik Oekraïne in 2011 verliet. Er zijn pogingen gedaan om dit te reguleren. Het plan was om je als zelfstandige te registreren en je diensten aan te bieden. Maar het hele gebeuren stond toen nog in de kinderschoenen en kwam niet ver.

Iryna (l.) uit Oekraïne verzamelt informatie op een banenbeurs voor vluchtelingen in Berlijn. Britta Pedersen/dpa

Zelfstandig ondernemer worden is behoorlijk ingewikkeld, zelfs in dit land.

Precies. Het arbeidsbureau kan vaak nauwelijks helpen. Het personeel is niet in staat om alle vragen te beantwoorden. En ook in het Oekraïens! Onlangs kwam ik in de Oekraïense media een organisatie tegen die ook mensen in Berlijn adviseert die een bedrijf willen starten: Laru Helps Ukraine. Er moeten meer van dit soort aanbiedingen komen en er is ook een stevige financiering nodig, omdat de mensen uit Laru, die Oekraïne helpen, bijvoorbeeld momenteel op vrijwillige basis werken.

Maar de simpele informatie dat in dit land één baan meestal voldoende is, kan ook helpen.

Precies. Er is geen sterke middenklasse in Oekraïne. Er zijn maar weinig extreem rijke mensen, het verschil tussen hen en de rest is erg groot. In Duitsland krimpt de middenklasse, maar deze is nog relatief groot. Dit is wat aan de Oekraïners moet worden gecommuniceerd: we zijn niet superrijk, maar we kunnen ons een appartement veroorloven, misschien een auto en af ​​en toe een vakantie van een fulltime baan. Dit is niet vanzelfsprekend, het moet worden uitgelegd.

En wat als iemand dit allemaal in het algemeen weet – en besluit om een ​​redelijk comfortabel leven te leiden met sociale voorzieningen en illegaal werk?

Als er illegaal werk wordt ontdekt, is dat een strafbaar feit. Daarna kunt u niet meer genaturaliseerd worden. Deze informatie kan afschrikwekkend zijn. Maar ik zou wel pleiten voor educatieve maatregelen. Zoals ik al zei, er zijn al genoeg angsten.

Hoeveel van de 54.000 vluchtelingen willen naar schatting in Berlijn blijven?

De overgrote meerderheid, zou ik zeggen. Van degenen die altijd hun koffers gepakt hadden, zijn de meesten alweer terug. Na twee jaar begint het wortelen. De kinderen hebben hun eerste vriendjes gemaakt op de crèche of op school. De taal boekt vooruitgang, al gaat het vaak tergend langzaam. Je gaat er wonen.

Zullen de Oekraïners uiteindelijk onder elkaar blijven?

Dat hoeft niet per se, de sleutel tot echte integratie is het pad dat de kinderen bewandelen. Ouders willen doorgaans dat hun kinderen succesvol zijn. Ze worden naar allerlei cursussen gestuurd en er wordt van hen verwacht dat ze zo snel mogelijk Duits leren. Dit opent vele mogelijkheden. Oekraïners zijn uiteindelijk heel vredelievend en goed aanpasbaar. Het is onwaarschijnlijk dat ze hier een parallelle samenleving zullen opbouwen. Ook de angst voor criminele activiteiten is ongegrond.

We hebben veel gesproken over pullfactoren die gebruikt kunnen worden om Oekraïners aan een baan te helpen. Wat zou een pushfactor zijn?

Een zeer pijnlijke maatregel zou de vermindering van de sociale voorzieningen zijn: er is geen geld meer, iedereen moet óf gaan werken óf terug naar Oekraïne. Dat zou zwaar zijn, maar het zou iedereen dwingen om een ​​baan te zoeken. Dan denk je er niet meer over na. Dat zou een koude douche zijn en in veel opzichten lastig, zowel juridisch als moreel. Ik ben voorstander van pull-factoren.